• Kosmische straling: röntgenstraling van de zon (6%); de dosis neemt hierbij toe met de hoogte
• Aardse straling: straling afkomstig van de gesteenten in de bodem (9%), met een sterke geografische spreiding (veel meer aanwezig in de bergen dan op het platteland)
• Radio-actieve gassen die in slecht geventileerde ruimtes voorkomen (radon en thoron): 33%
• Bouwmaterialen zoals gyproc en allerlei soorten natuursteen: 14%

Dit betekent dat een weekje skiën in de bergen u blootstelt aan eenzelfde dosis röntgenstralen als één radiografie van de longen. Hetzelfde geldt voor een transatlantische vlucht met het vliegtuig. Ook verbouwingen in huis met gyproc of het plaatsen van een natuurstenen keukenblad levert u op jaarbasis een relevante extra dosis straling op. Er zijn met andere woorden buiten beeldvorming met X-stralen nog vele andere bronnen.

Iets meer dan de helft van alle ioniserende straling die een mens in België per jaar absorbeert, is met andere woorden niet van radiologische onderzoeken afkomstig. Slechts 20 procent van de straling die wel door medische onderzoeken wordt geabsorbeerd, is afkomstig van standaard foto's.

Voor gewone foto's: weinig tot heel weinig!

Er zijn verschillende manieren om de dosis straling die geaborbeerd wordt uit te drukken.

• De "geabsorbeerde dosis" is een maat voor de energie die per bestraalde massa wordt overgedragen aan deze massa en wordt uitgedrukt in Gray (Gy).
• De "equivalente dosis" is hetzelfde, maar houdt met een wegingsfactor rekening met de soort straling en wordt uitgedrukt in Sievert (Sv). Niet alle straling is immers dezelfde: alfastraling (die niet in de radiologie wordt gebruikt) krijgt bijvoorbeeld een wegingsfactor 20 en X-stralen een wegingsfactor 1. 
• De "effectieve dosis" houdt daarenboven met een wegingsfactor rekening met de gevoeligheid van bepaalde organen voor ioniserende en wordt eveneens uitgedrukt in Gray (Gy). Niet elk orgaan van het lichaam is namelijk even gevoelig voor straling: de schildklier is bijvoorbeeld veel gevoeliger voor straling dan het bot (maar van de schildklier worden geen radiografieën gemaakt...).

Borstkanker treft in België 13% van de vrouwen en ons land hoort hier bij de koplopers in Europa! Tussen de leeftijd van 50 en 70 wordt je als vrouw elke twee jaar uitgenodigd voor het gratis bevolkingsonderzoek: een fantastisch initiatief. Anderzijds leidt dit soms tot de misvatting dat je vóór je 50 en na je 70 geen borstkanker zou kunnen krijgen. Niets is minder waar! 50% van de gevallen van borstkanker treedt op in deze leeftijdscategorie, maar 25% vóór de leeftijd van 50 jaar en 25% na de leeftijd van 70. Over het algemeen zijn de borstkankers onder de 50 zelfs de agressiefste. 

De leeftijdsgrens voor het bevolkingsonderzoek is per land anders ingesteld: in sommige landen worden dames al vanaf hun 45 uitgenodigd voor het bevolkingsonderzoek en in sommige landen tot hun 75. In de VS is de officiële aanbeveling van "The American Society of Cancer" zelfs dat vrouwen vanaf hun 40 jaarlijks een mammografie zouden laten maken.

Wij raden dan ook aan vanaf je 40 elke twee jaar een mammografie te laten maken, tussen je 50 en 70 via het gratis bevolkingsonderzoek. Aangezien borstkankers sneller groeien onder je 50, raden wij bovendien aan elk jaar een echografie te laten maken tussen 40 en 50. Indien er sprake is van veel klierweefsel, een familiale geschiedenis van borstkanker of andere risicofactoren die de kans op borstkanker vergroten, raden wij een bijkomende jaarlijkse of tweejaarlijkse echografie ook aan boven je 50. Wat het beste bij u past wordt besproken tijdens de consultatie.

De techniek van conventionele radiografie staat beschreven in een hoger puntje. Radiografie is bijzonder nuttig voor het opsporen van aandoeningen van botten en gewrichten: slijtage, ontstekingen, breuken... Gelukkig zijn net deze strukturen het meest ongevoelig voor straling. Een radiografie van een hand levert dezelfde dosis als drie uur in het park wandelen... Spieren en pezen kan je daarentegen niet beoordelen met radiografie. Uiteraard kan dit wel met echografie en daarom wordt in de musculoloskeletale beeldvorming (beeldvorming van spieren, pezen, botten en gewrichten) bijna altijd een combinatie gemaakt hiermee. 

CT maakt eveneens gebruik van röntgenstralen. Hierbij maken de stralingsbron en de detector echter een cirkel rondom de patiënt, waarbij deze continu gescand wordt. Achteraf kan dan de computer een doorsnede van het lichaam berekenen, vandaar de naam: computed tomography (CT). Het voordeel van CT ten opzichte van radiografie is dat deze techniek ook sommige weke delen kan afbeelden en ook alle kleine hoekjes en kantjes van het lichaam in beeld kan brengen, waar je soms met echografie en radiografie niet aan kunt. Het nadeel is dat de stralingsdosis tot honderden malen hoger ligt dan bij radiografie. Daarnaast wordt ook vaak contrast in de bloedvaten gespoten. Dit kan erg belastend zijn voor de nieren.

NMR (nucleomagnetic resonance) of MRI (magnetic resonance imaging) zijn dezelfde onderzoeken. Ook hier gaat het om dwarsdoorsneden van het lichaam, maar gebruikmakend van een magnetisch veld en niet van röntgenstraling. Het voordeel is uiteraard dat er geen straling wordt gebruikt. Ook hier wordt echter heel vaak een contraststof ingespoten. Bovendien zijn er vaak heel lange wachttijden voor dit onderzoek.

Er is enige overlap tussen wat men kan zien op deze verschillende onderzoeksmodaliteiten, maar het is bijvoorbeeld lang niet altijd zo dat MRI beter is dan standaard radiolografie of echografie. 

Bij een mammografie wordt de borst samengedrukt en wordt hiervan in twee richtingen en met behulp van röntgenstralen een doorlichting gemaakt. Het voordeel van een mammografie is dat het een mooi overzichtelijk beeld is waarop je snel asymmetrieën opmerkt die kunnen wijzen op een kwaadaardig gezwel en dat je mooi verkalkingen kan opsporen die ook soms op borstkanker wijzen. Bovendien zijn mammografieën heel goed vergelijkbaar, zodat de radioloog gemakkelijk veranderingen kan zien in het borstweefsel vergeleken met een vorige mammografie.

Een echografie maakt gebruik van de weerkaatsingen (echo's) van geluid om een beeld te vormen, net zoals een vleermuis in het donker kan zien. Een echografie is minder overzichtelijk dan een mammografie en is slecht in het opsporen van verkalkingen, maar is meestal wel gedetailleerder. Als de radioloog een afwijking ziet op mammografie, dan kan hij deze met echografie dus meer in detail bekijken en vaak al een diagnose stellen. Bovendien maakt echografie geen gebruik van röntgenstralen en is echografie dus wat gezonder.

Beide onderzoeken zijn heel aanvullend en worden dan ook bijna altijd samen uitgevoerd.

Soms wordt ook een NMR / MRI uitgevoerd: voor borsten bijna altijd als er op mammografie en / of echografie een afwijking is gevonden, waarvan de diagnose niet meteen duidelijk is. Hierbij wordt dan een stof in de bloedvaten gespoten en kijkt men of dit letsel aankleurt. Het is met andere woorden een heel gericht onderzoek en wordt slechts zelden gebruikt als initieel onderzoek omdat het aantal vals positieven (het aantal onterecht als ziek bestempelde gevallen) hierbij te groot is.

De screening gaat uit van de overheid in het kader van kankerpreventie en is gratis voor dames tussen 50 en 70. Hierbij wordt een mammografie gemaakt die door de radioloog dezelfde dag nog bekeken wordt. Deze wordt vervolgens digitaal naar de universiteit gestuurd, waar een tweede radioloog het onderzoek bekijkt. Bij onenigheid tussen beide radiologen wordt een derde radioloog ingeschakeld. Het resultaat van de screening krijgt men dus nooit onmiddellijk mee. Bij 2 tot 5 procent van de patiënten wordt een bijkomend onderzoek gevraagd, meestal een echografie. Dit betekent echter niet dat u kanker heeft! In totaal hebben immers minder dan 1 procent van alle gescreende patiënten een kwaadaardig letsel.

Bij het standaard onderzoek wordt de mammografie onmiddellijk vergeleken met de vorige (als die er is). Bijna altijd volgt hierop meteen een echografie en even later krijgt u het resultaat mee.